Adıyaman Yemek Kültürü 

Adıyaman, mutfağı yemek çeşitleri bakımından çevre illerle benzerlik göstermekle beraber; gerek yemeklerin adı ve gerekse de yapılış şekli ve tadı bakımından kendine has zengin bir yapıya sahiptir. Yemeklerin temelini et, buğday ürünleri, bakliyat ve sebze oluşturur. Tat verici olarak bütün yemeklerde soğan, sarımsak, salça, pul biber, maydanoz, kuru nane ve diğer baharatlar kullanılmaktadır. Güneyanadolu Bölgesi mutfak kültürü özellikleri taşıyan Adıyaman mutfağında yemeklerin yanında değişik salatalar da yenir. Adıyaman yemeklerinin kendine özgü damak tadı vardır. Lezzete önem verilir.

Adıyaman Yemeklerinin Başlıcaları :

Çorbalar
Meyir Çorbası
Alaca Çorbası
Malhıta Çorbası
Tarhana Çorbası
Mercimek Çorbası
Yoğurtlu Çorba
Un Çorbası
Dövme Çorbası
Pıtpıtı Çorbası

Sebze Yemekleri
Adıyaman Tavası
Parmak Kebap
Dolma-Sarma
Yeşil Fasulye Sulusu
Dövmeç

Pilavlar
Karıştırmalı pilav
Kavurmalı Pilav
Mercimekli pilav
(Bütünmercimekle yapılacak)
Şahreli (şehriyeli) pilav
Tavuklu pilav
Meyhane pilavı
Domatesli pilav
Ciğerli pilav

Köfteler
Kavurmalı sıcak köfte
Kel köfte
Yarpızlı (Yarpuzlu) köfte
Ekşili köfte

Pideler
Kavurmalı hıtap
Ot hitabı
( körnıen, nanecük, haldar v.s)
Peynirli ekmek
Tava kılloru
Semsek
Besmet (Peksimet)
Bazlama
Taplama
Katmer
Mancalar (Salatalar)
Yarpız (Yarpuz) mancası
Pirpirim salatası
Patates salatası

Cacıklar
Pirpirim cacığı
Kabak cacığı
Marul cacığı
Yarpız (Yarpuz ) cacığı

Tatlılar
Tene helvası
Top helvası
Nişe bulamacı
Şilik
Heside
Aşure
Kesme
Peynirli irmik helvası
Kaşık tatlısı
Burma Tatlısı

Adıyaman Yemek Kültürü

Adıyaman yemek çeşitleri bakımından çevre illere benzerlik göstermekle birlikte gerek yemeklerin yapılış şekli gerek yemeklerin isimleri açısından farklıdır. Yöre yemeklerinin temel maddeleri; buğday ürünleri, kuru baklagiller, patlıcan, domates lahanadan oluşmaktadır. Tat verici olarak bütün yemeklerde soğan, sarımsak, salça, pul biber maydanoz, kuru nane ve diğer baharatlar kullanılmakta. Kültür değişimi olarak Adıyaman mutfağında zaman içersinde farklılaşmalar olmuş. Kuru baklagillerin baskınlığı azalarak sebze yemekleri yaygınlık göstermiş. Ekonomik duruma göre etin yerini kuru baklagiller alıyor, ayrıca bazı yabani otlar da yemeklerde kullanılıyor. Adıyaman mutfağı salt bir ürün üzerine kurumlu bir yemek kültürünü kapsamıyor. Bunun nedeni yörenin bölgeler arası bir birleşme özelliği göstermesi. Hem Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu hem de Akdeniz bölgelerinin ürünlerini, yemeklerini ve adetlerini yöre mutfağında görmek olası. Örneğin, etli köfteler Güneydoğuyu, hamur işleri ve et yemekleri ise Doğu Anadolu'yu, sebzeli yemekler Akdeniz'i işaret eder. Türkiye genelinde yaygınlık gösteren ve Urfa'ya mal edilen çiğköfte de Adıyaman'da uzun zaman ev yemeğiymiş. Adıyaman'ın etle yapılan yemek çeşitleri arasında kebabı da bulunuyor. Kebaplar ve fırın yemekleri için kentin her mahallesinde fırınlar bulunuyor. Şişik veya şışık da denilen Adıyaman kebabı, domates tavası denilen tava yemeği ile buna çok benzeyen Besni tavası aralarında yöreye en özgün olanlardan.

Börek çorbası Adana
500 gr un
1 yumurta
Tuz
Su
İÇİ İÇİN:
250 gr Kıyma
Maydonoz
1 Tane Soğan
Karabiber
Tuz
PİŞİRİLİRKEN İÇİNE KONULACAKLAR:
1 Su bardağı haşlanmış nohut
1 Su bardağı et suyu
Limon suyu
1 Su bardağı rendelenmiş domates
1 Yemek kaşığı salça
Yarım su bardağı sıvı yağ
Kuru nane
Un yoğurma kabına konulur. İçerisine yumurta tuz ve su eklenerek sert bir hamur elde edilir. Hamur yarım saat dinlenmeye bırakılır.
KIKIRDAK: Hazırlanmış hamurdan kalem kalınlığında yuvarlaklar yapılarak birer santim aralıklarla kesilerek yapılan hamura denir.
Kıyma, maydanoz, küçük küçük doğranmış soğan, karabiber ve tuz karıştırılır. Dinlenen hamur bezelere ayrılır, yufka açılır. Açılan yufkalar küçük karelere bölünür. Bu karelerin içerisine hazırlanan iç malzemesi konulur ve bükülür (karenin dört ucu birleştirilir).
Tencereye önce rendelenmiş domates konur ve biraz pişirilir. Üzerine et suyu ve su eklenir. Sonra haşlanmış nohut ve bükülen hamurlar eklenir. Biraz pişirilir.
Ayrı bir tavada sıvıyağ, salça ve nane kavrulur, îu sos pişen çorbanın üzerine dökülür.
Servis edilirken üzerini süslemek amacıyla yapılan hamur parçalarına kıkırdak ilave edilir. Çorbanın hamurundan bir parça ayrılır. Bu hamura yuvarlak bir şekil verilir. Küçük parçalara ayrılır. Kızgın yağda kızartılır. Çorbanın üzerine dökülür.
Adana Mutfağı

adana usulu makarna
1 adet kesme makarna
3 adet kuru soğan
1 tatlı kaşığı biber salçası
yarım demet maydonoz
2 yemek kaşığı margarin
1 yemek kaşığı zeytinyağ
1 çay kaşığı pul biber
1 çay kaşığı karabiber
1 çay kaşığı tuz

Kaynayan suya tuz koyun. Makarnayı atıp 7-8 dakika kaynattıktan sonra süzün. Tavada margarini eritin, küçük küpler şeklinde doğranmış soğanı, kıymayı, karabiber ve tuz atın. Kıyma suyunu bırakıp çekene kadar karıştırarak kavurun. Biber salçası ve pul biber ilave edin. Hazırladığınız sosa makarnaya ekleyip 4 dakika karıştırın. İnce kıyılmış maydanozla süsleyip servis yapın.

Adana Mantısı
2 Yemek Kaşığı Sana Klasik
3 Su Bardağı Hamuru İçin:un
1 Çay Kaşığı Hamuru İçin:tuz
1 Tatlı Kaşığı İç Malzemesi:Biber salçası
250 gr İç Malzemesirtayağlı kıyma
3 Diş sosu için dövülmüş sarımsak
1 Çay Kaşığı sosu için Kırmızı pul biber, nane
2 Çorba Kaşığı sosu için sanayağ
1 Adet İç Malzemesirta boy soğan
1 Çay Kaşığı İç Malzemesi:Nane,karabiber,tuz
1 Adet hamuru için:yumurta

Sosun yapılışı: Tavada yağı eritip sarımsakları ekleyelim ve soteleyelim. Sonra pul biberi ilave edelim. Karıştırıp ocaktan alalım.Hamur malzemeleri ile hamuru hazırlayalım, kulak memesi yumuşaklığından daha sert kıvamda olsun,üzerine nemli bir bez örterek 20 dk. dinlendirelim,İki eşit parçaya bölelim ve oklavayla 1- 2 mm inceliğinde açalım sonra da 2-3 cm lik karelere bölelim Bütün iç malzemeleri karıştıralım ve bu karelerin içine yerleştirelim,sonra da üçgen şeklinde kapatalım. Diğer tarafta, geniş bir tencerede suyunu kaynatalım. Tuz ve 1 çorba kaşığı zeytinyağı ekleyelim ve yaptığımız üçgen mantılarımızı kaynayan suya koyalım ve karıştıralım. Orta ısıda 8-10 dk pişirelim. Servis edeceğimiz tabaklara süzgeçli kepçeyle alalım ve üzerine yoğurdunu sonra da sosunu gezdirelim.

Adana ezme kebabı
500 gram yağsız koyun kıyması
150 gram kuyrukyağı
3 adet iri soğan
1/2 tatlı kaşığı tuz
3 bağ maydanoz
1 tatlı kaşığı kırmızıbiber
Ezmesi:
4 adet orta boy domates
1/2 tatlı kaşığı tuz
1/2 tatlı kaşığı tereyağı
1/2 çay fincanı berrak et suyu (veya tavuk suyu)
1 tatlı kaşığı ince kıyılmış soğan

Soğanı soyup maydanozla beraber mümkün olduğu kadar ince kıyınız.
Bir et kütüğü veya tahtanın üzerinde kuyruğu çift bıçakla mümkün olduğu kadar ince kıyınız.
Diğer bütün malzemeyi ilâve edip iyice yoğurunuz.
1 kişiye 2 adet olmak üzere etleri şişlere takınız.
Her şişteki 2'şer eti parmaklarınızla iz bıraktırıp sıkarak 10 santim uzunluğuna getiriniz.
Domatesi hazırlayıp ince kıyınız.
Bir tencerede yağı kızartınız. Soğanı ilâve edip 1 dakika kavurunuz.
Domatesi ve tuzu ilâve ederek 2 dakika kavurup et suyunu ilâve ediniz ve ağır ateşte 10 dakika pişiriniz.
Açık ateş ızgarada etleri hafif yağlayarak şişlerle ızgaraya koyunuz. 3 dakika bir tarafını pişirip çeviriniz. Yanında ezmesi ile birlikte sıcak olarak servis yapınız

Adana Şiş Köfte
500 gr az yağlı koyun kıyması
150 gr kuyruk yağı
3 adet orta boy soğan
1 demet maydanoz
2 çay kaşığı tuz
1 çay kaşığı kırmızıbiber
1 çay kaşığı dövülmüş yaprak kırmızıbiber

1. Soğan ve maydanozu ince ince kıyın. Kuyruk yağını da çift bıçakla incecik kıyın. Kıyma, tuz ve kırmızıbiber diğer gereçlerle karıştırıp iyice yoğurun.
2. Yukarıda açıkladığımız gibi, yumurta büyüklüğünde parçalara ayırın. Şişlerin üzerine avuç arasında sıkıştırarak geçirin. Üstlerini yağladıktan sonra, ızgara üzerinde çevirerek kızartın. Diğer kebaplarda olduğu gibi servis yapın.

Yüksük Çorbası
1 cay kaşığı tuz
alabildiğine su
250 gr yağsız kıyma
1 su bardağı haşlanmış nohut
2 tatlı kaşığı biber salçası
4 su bardağı et suyu
25 gr bitkisel margarin (ayrıca, 3 yemek kaşığı sıvıyağ)
1 tatlı kaşığı pul biber
1 yemek kaşığı kuru nane
2 adet limonun suyu
2 çay kaşığı tuz, karabiber

YAPILIŞI
Hamuru hazırlamak için; Unu yoğurma kabına aktarıp üzerine tuz ve yeterince su ekleyerek ele yapışmayan, sert bir hamur elde edinceye kadar yoğurduktan sonra 20 dakika dinlendirin.
Hamurdan eşit büyüklükte iki adet beze yapın. Bezeleri oklava yardımıyla, hazır yufka kalınlığında açın. Yufkadan, dikiş yüksüğü ya da ruj kapağı yardımıyla yuvarlak parçalar yapıp bir tepside biriktirin.
Diğer taraftan, kıymanın üzerine tuz, karabiber ve pul biberi ilave edip iyice yoğurun. Hazırladığınız harçtan nohut büyüklüğünde köfteler hazırlayın.
Sıvıyağı teflon tavaya aktarıp köfteleri kızgın yağda 5-6 aakika kadar kızartın.
Margarini orta boy bir tavada eritip salça, et suyu, tuz, karabiber ve limon suyunu ilave ettikten sonra kaynatarak çorbanın sosunu hazırlayın.
Nohut ve köfteleri kaynamakta olan sosun içine atıp 15 dakika pişirin. Son olarak önceden hazırladığınız yuvarlak hamurları da aktarıp 10 dakika daha kaynatın. Sıcak sıcak servise sunun.

Not: Hamurdan yuvarlaklar çıkarmak için 1 santim çapında herhangi bir kalıptan yararlanabilirsiniz. Bu çorbanın özelliği içinde bozuk para şeklinde hamurlar olmasıdır.

arap dolması adana

40 adet kuru patlıcan
1 su bardağı pirinç
1 çorba kaşığı biber salçası
1 çorba kaşığı domates salçası
1 çorba kaşığı tereyağı
1 çorba kaşığı kuyruk yağı
1 tatlı kaşığı karabiber
1 tatlı kaşığı tuz
Üzeri için:
1 adet limon
1 tatlı kaşığı nane
5 diş sarımsak

Patlıcanlar kaynar suya atılır ve yumuşayana kadar haşlanır. Bu arada iç malzemesi bir kaba konur, örselemeden yoğrulur. Patlıcanların içine gevşek doldurulur. İkinci patlıcan üzerine boş olarak geçirilir. Tencereye dizilir. Üzerine 2,5 su bardağı su konur. Dolma taşı bırakılır, kapak kapatılır. 20 dakika sonra dövülmüş sarımsak, limon ve kuru nane karışımı eklenir, ateşten alınır.

Büzdürük tatlısı

1 yumurta
1 çay bardağı sıvı yağ
1 çay bardağı süt
3 yemek kaşığı yoğurt
1 çay kaşığı karbonat
Yarım limon suyu
Alabildiği kadar un
Nişasta
ŞERBETİ İÇİN:
4 su bardağı şeker
3,5 su bardağı su
Yarım limon suyu

Derince bir kapta yumurta, yağ, süt, yoğurt karıştırılır. Kaba yavaş yavaş un ilave edilir. Karbonatın üzerine limon sıkılır. Hamur iyice yoğrulur. Yumuşak bir kıvam alır. Üzeri kapatılıp yarım saat bekletilir. Hamur beze halinde olmak üzere bekletilir ki açılması kolay olsun.
İki ölçek nişasta, bir ölçek un orantılı bir şekilde karıştırılıp hamurlar açılabildiği kadar açılmaya başlanır. Yufka oklavadayken katlı şekilde üst üste bırakılır. Ortasına cevizler 5'er cm arayla konur. Üzerine oklavada kalan hamur tekrar katlı şekilde bırakılır. Cevizlerin arasından hamurlar bıçakla kesilip parmak yardımıyla büzülüp tatlıya şekil verilir.
Yapılan tatlılar kızdırılmış yağa atılır. Kızaran tatlılar da soğuk şerbetin içine atılır. Böylece servise hazır hale getirilir